Zwolnienie lekarskie, potocznie zwane L4, to dokument potwierdzający czasową niezdolność do pracy z powodu choroby. Od 2016 roku papierowe zwolnienia lekarskie zostały zastąpione przez elektroniczne e-zwolnienia. To duże ułatwienie dla pacjentów, którzy mogą teraz uzyskać zwolnienie lekarskie przez internet, bez konieczności wizyty w przychodni. Jak działa system e-zwolnień online i co trzeba zrobić, aby otrzymać L4 online? Odpowiadamy!
Czym jest e-zwolnienie i jak działa?
E-zwolnienie to zwolnienie lekarskie wystawiane w formie dokumentu elektronicznego. Lekarz sporządza je za pomocą specjalnego systemu informatycznego i przesyła bezpośrednio do ZUS. Pacjent nie otrzymuje już papierowego L4, a informację o wystawionym zwolnieniu może sprawdzić na swoim profilu na Platformie Usług Elektronicznych (PUE) ZUS.
E-zwolnienie zawiera wszystkie dane, które znajdowały się na tradycyjnym druku L4, m.in. dane pacjenta, okres niezdolności do pracy, dane lekarza wystawiającego zwolnienie oraz jego podpis elektroniczny. Dokument jest automatycznie przesyłany do ZUS oraz udostępniany pracodawcy na jego profilu PUE.
System e-zwolnień został wprowadzony w Polsce 1 stycznia 2016 roku. Od tego czasu lekarze mają obowiązek wystawiania zwolnień lekarskich wyłącznie w formie elektronicznej. Papierowe druki L4 odeszły do przeszłości, choć w wyjątkowych sytuacjach (np. awaria systemu) lekarz może jeszcze wystawić zwolnienie w starej formie.
Wprowadzenie systemu e-ZLA było ogromnym wyzwaniem organizacyjnym i technicznym, ale okazało się dużym sukcesem. Dzięki temu rozwiązaniu proces wystawiania i obiegu zwolnień lekarskich został znacznie uproszczony i przyśpieszony. Skorzystali na tym zarówno pacjenci, jak i lekarze oraz pracodawcy.
– dr n. med. Piotr Kaczmarczyk, ekspert ds. orzecznictwa lekarskiego
Różnice między e-zwolnieniem a tradycyjnym L4
Jak czytamy w serwisie MeMedic.pl – Główna różnica między e-zwolnieniem a papierowym L4 polega na formie dokumentu. E-ZLA to dokument elektroniczny opatrzony podpisem elektronicznym lekarza, natomiast L4 było drukiem wypełnianym odręcznie i podpisywanym przez lekarza.
Kolejna ważna różnica dotyczy sposobu dostarczenia zwolnienia. Papierowe L4 pacjent musiał dostarczyć pracodawcy osobiście lub wysłać pocztą w ciągu 7 dni od daty wystawienia. E-zwolnienie jest automatycznie przesyłane do ZUS i udostępniane pracodawcy na PUE, więc pacjent nie musi się martwić jego dostarczeniem.
E-zwolnienie usprawniło też pracę lekarzy. Wystawienie zwolnienia w systemie elektronicznym jest szybsze i wygodniejsze niż wypełnianie papierowego druku. Ponadto lekarz ma dostęp do danych z poprzednich zwolnień pacjenta, co ułatwia ocenę jego stanu zdrowia.
Okres ważności e-zwolnienia i zasady jego wystawiania
E-zwolnienie jest ważne od dnia wystawienia, który jest tożsamy z datą badania pacjenta przez lekarza. Lekarz może wystawić e-ZLA z datą wsteczną, ale maksymalnie na 3 dni przed dniem oceny stanu zdrowia pacjenta.
Okres, na jaki lekarz może wystawić zwolnienie, zależy od rodzaju stwierdzonej niezdolności do pracy. W przypadku choroby zwolnienie może być wystawione maksymalnie na 182 dni, a w przypadku ciąży – na 270 dni. Jeśli niezdolność do pracy trwa dłużej, konieczne jest skierowanie pacjenta na badanie przez lekarza orzecznika ZUS.
Lekarz wystawia e-zwolnienie na podstawie osobistego badania pacjenta i oceny jego stanu zdrowia. Nie ma możliwości uzyskania zwolnienia „na zapas” czy „na wszelki wypadek”. Jeśli lekarz stwierdzi brak podstaw do wystawienia zwolnienia, odmawia jego wystawienia.
Jak uzyskać e-zwolnienie przez internet?
Aby uzyskać e-zwolnienie przez internet, należy skorzystać z usługi konsultacji lekarskiej online. Polega ona na zdalnym połączeniu z lekarzem za pośrednictwem specjalnej platformy internetowej lub aplikacji mobilnej. Konsultacja może mieć formę teleporady (rozmowa telefoniczna) lub wideokonsultacji (rozmowa wideo).
Usługę konsultacji lekarskich online oferuje wiele prywatnych firm medycznych. Aby z niej skorzystać, należy zarejestrować się na wybranej platformie, podając swoje dane osobowe i kontaktowe. Następnie trzeba wybrać lekarza odpowiedniej specjalizacji i umówić termin konsultacji.
Koszt konsultacji lekarskiej online jest zróżnicowany i zależy od firmy oraz specjalizacji lekarza. Zazwyczaj wynosi od 50 do 150 zł za pojedynczą poradę. Niektóre platformy oferują też abonamentowy dostęp do lekarzy różnych specjalizacji w ramach stałej miesięcznej opłaty.
Ostatnio potrzebowałam zwolnienia lekarskiego, ale nie chciałam iść do przychodni z powodu epidemii. Skorzystałam z konsultacji online na jednej z platform medycznych. Lekarz przeprowadził ze mną dokładny wywiad, ocenił mój stan zdrowia i wystawił mi e-zwolnienie. Cały proces trwał około 15 minut, a zwolnienie od razu trafiło do ZUS i do mojego pracodawcy. To bardzo wygodne rozwiązanie!
– Anna, 35 lat
Przebieg konsultacji lekarskiej online
Konsultacja lekarska online, której celem jest wystawienie e-zwolnienia, przebiega podobnie jak tradycyjna wizyta w gabinecie. Podstawą jest szczegółowy wywiad medyczny, podczas którego pacjent opisuje swoje objawy i dolegliwości, przebyte choroby i przyjmowane leki.
Lekarz może poprosić pacjenta o wykonanie prostych czynności, np. pomiar temperatury, ciśnienia lub tętna. W razie potrzeby może też zlecić badania dodatkowe do wykonania w laboratorium lub przychodni. Na podstawie zebranych informacji lekarz dokonuje oceny stanu zdrowia pacjenta.
Jeśli lekarz stwierdzi, że pacjent jest niezdolny do pracy z powodu choroby, wystawia e-zwolnienie. Czas trwania zwolnienia zależy od rodzaju schorzenia i przewidywanego okresu rekonwalescencji. Lekarz może też udzielić pacjentowi zaleceń dotyczących leczenia i trybu życia w czasie choroby.
Zalety uzyskiwania e-zwolnienia online
Główną zaletą uzyskiwania e-zwolnienia przez internet jest oszczędność czasu. Pacjent nie musi fatygować się do przychodni, stać w kolejkach do rejestracji i do gabinetu lekarskiego. Konsultację online można odbyć z dowolnego miejsca, o dogodnej porze.
E-zwolnienie online to także duża wygoda. Pacjent nie musi dostarczać zwolnienia do pracodawcy i ZUS – dokument jest przesyłany automatycznie. Dzięki temu chory może skupić się na leczeniu i odpoczynku, bez konieczności załatwiania formalności.
Konsultacje lekarskie online zapewniają też większe bezpieczeństwo, szczególnie w dobie epidemii. Pacjent nie musi narażać się na kontakt z innymi chorymi w poczekalni przychodni. Może uzyskać pomoc medyczną bez wychodzenia z domu, co zmniejsza ryzyko infekcji.
Ważną zaletą e-zwolnień online jest również ich dostępność. Z konsultacji zdalnych mogą korzystać osoby, które mają problem z dostępem do tradycyjnej opieki medycznej, np. mieszkańcy małych miejscowości, osoby starsze lub niepełnosprawne. To duże ułatwienie także dla osób pracujących, które nie muszą brać wolnego na wizytę u lekarza.
Zasady przesyłania i dostępu do e-zwolnienia
E-zwolnienie wystawione przez lekarza trafia automatycznie do systemu ZUS. Zakład Ubezpieczeń Społecznych udostępnia dane e-ZLA płatnikowi składek (pracodawcy) na jego profilu na PUE (Platformie Usług Elektronicznych).
Pracodawca ma obowiązek regularnie, co najmniej raz na 7 dni, sprawdzać, czy wpłynęły nowe e-zwolnienia wystawione jego pracownikom. Ma do nich stały dostęp na PUE ZUS – w zakładce „Płatnik”, w panelu „Świadczenia/Zaświadczenia lekarskie”.
Na platformie PUE pracodawca znajdzie najważniejsze dane zwolnienia, takie jak: imię i nazwisko pracownika, PESEL, okres niezdolności do pracy, dane lekarza wystawiającego e-ZLA, kod literowy A (oznaczający czasową niezdolność do pracy z powodu choroby). Nie ma tam natomiast szczegółowych informacji o rozpoznaniu choroby pracownika.
- Dostęp do danych e-ZLA na PUE ZUS mają też inne uprawnione podmioty, m.in.:
- sam ubezpieczony (pracownik), na swoim profilu PUE
- lekarz wystawiający e-zwolnienie
- Narodowy Fundusz Zdrowia
- Zakład Ubezpieczeń Społecznych
Obowiązki pracownika związane z e-zwolnieniem
Pracownik, który stał się niezdolny do pracy z powodu choroby, ma obowiązek niezwłocznie (najpóźniej w ciągu 2 dni) powiadomić pracodawcę o przyczynie swojej nieobecności. Nie musi jednak od razu dostarczać zwolnienia lekarskiego – ma na to 7 dni od daty jego otrzymania.
W przypadku l4 online wystarczy, że pracownik poinformuje pracodawcę o fakcie jego wystawienia i okresie niezdolności do pracy. Nie musi dostarczać wydruku e-ZLA, ponieważ zostanie ono automatycznie udostępnione pracodawcy na PUE ZUS.
Jeśli pracownik nie poinformuje pracodawcy o przyczynie nieobecności lub nie dostarczy zwolnienia w ustawowym terminie, jego nieobecność traktowana jest jako nieusprawiedliwiona. Skutkuje to brakiem prawa do wynagrodzenia chorobowego za czas nieobecności.
Dostęp do e-zwolnienia dla pracodawcy i ZUS
Pracodawca uzyskuje dostęp do wystawionych pracownikom e-zwolnień za pośrednictwem Platformy Usług Elektronicznych ZUS. Loguje się na swój profil PUE za pomocą danych autoryzacyjnych i przechodzi do zakładki „Płatnik”.
W panelu „Świadczenia/Za świadczenia lekarskie” pracodawca znajdzie pełną listę e-ZLA swoich pracowników. Przy każdym zwolnieniu widoczne są najważniejsze dane e-ZLA, takie jak dane pracownika, okres niezdolności do pracy, dane lekarza, kod choroby.
Na podstawie danych z e-zwolnienia pracodawca ustala prawo pracownika do wynagrodzenia chorobowego lub zasiłków z ubezpieczenia chorobowego. Wypłaca też świadczenia chorobowe, a następnie rozlicza je z ZUS.
Zakład Ubezpieczeń Społecznych ma bieżący dostęp do wszystkich wystawionych e-zwolnień. Dane e-ZLA trafiają do systemu ZUS bezpośrednio z systemu gabinetowego lekarza. Na ich podstawie ZUS weryfikuje prawo ubezpieczonych do świadczeń chorobowych i prowadzi kontrolę orzekania o czasowej niezdolności do pracy.
Najważniejsze informacje o e-zwolnieniach
Podstawę prawną funkcjonowania e-zwolnień stanowi ustawa z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U. 2022 poz. 1732). Szczegółowe zasady wystawiania e-ZLA określa rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej.
Elektroniczne zwolnienia lekarskie obowiązują w Polsce od 1 stycznia 2016 roku. Do końca 2015 roku lekarze mogli wystawiać zarówno papierowe L4, jak i e-ZLA. Od 2016 roku jedyną dopuszczalną formą zwolnienia lekarskiego jest dokument elektroniczny (z wyjątkiem sytuacji awaryjnych).
Z danych ZUS wynika, że w 2021 roku lekarze wystawili łącznie 22,6 mln e-zwolnień. Najwięcej e-ZLA wystawiono z powodu ciąży i opieki nad chorym członkiem rodziny. W dobie pandemii COVID-19 znacząco wzrosła też liczba e-zwolnień wystawianych zdalnie, w ramach teleporad.
Wprowadzenie e-zwolnień to element cyfryzacji systemu ochrony zdrowia w Polsce. Kolejnym krokiem są e-recepty – obowiązujące od 2020 roku elektroniczne recepty, oraz e-skierowania na leczenie specjalistyczne i badania diagnostyczne – docelowo mają one zastąpić tradycyjne skierowania papierowe.
